Αγαπήστε το στήθος σας

Ας μάθουμε όλες να προστατεύουμε το σύμβολο που υπερήφανα αποδεικνύει τη γυναικεία μας φύση. Είναι καθαρά στο χέρι μας!

Μπορεί να έχουμε ακούσει άπειρες φορές πως «η πρόληψη είναι καλύτερη από τη θεραπεία» και να συμφωνούμε, πόσες όμως από εμάς εφαρμόζουμε στη ζωή μας με πράξεις την παραπάνω ρήση; Άλλες από αμέλεια, άλλες από υπερβολικά φορτωμένο πρόγραμμα, άλλες από φόβο και άλλες πεπεισμένες πως «δεν πρόκειται να συμβεί κάτι κακό σ’ εμάς», «ξεχνάμε» τις υποχρεώσεις που έχουμε προς τον ίδιο μας τον εαυτό. Λάθος! Γιατί σήμερα, με πολύτιμους συμμάχους την επιστήμη και την τεχνολογία, μπορούμε πιο εύκολα από ποτέ να κάνουμε την πρόληψη τρόπο ζωής. Με αφορμή λοιπόν τον ευρωπαϊκό μήνα για την καταπολέμηση του καρκίνου του μαστού, τον Οκτώβρη, θα προσπαθήσουμε να λύσουμε τις απορίες σας σχετικά με τη μαστογραφία και την αυτοεξέταση, εξετάσεις που ο συνδυασμός τους προσφέρει μια ασπίδα προστασίας της υγείας μας.

«Τι είναι η μαστογραφία και γιατί πρέπει να γίνεται;»
Πρόκειται για μια ακτινολογική εξέταση του στήθους που πραγματοποιείται με τη βοήθεια ενός ειδικού μηχανήματος, του μαστογράφου. Η συγκεκριμένη μέθοδος ελέγχου βοηθά να έχουμε μια σφαιρική απεικόνιση της μορφολογίας και της δομής των μαστών, ενώ ταυτόχρονα μας δίνει εγκαίρως πληροφορίες για ανωμαλίες που πιθανόν δεν τις αντιλαμβανόμαστε με την ψηλάφηση – είτε δική μας είτε του γιατρού. Η μαστογραφία στις μέρες μας αποτελεί το πιο αξιόπιστο μέσο για τον έλεγχο του στήθους και κάθε γυναίκα πάνω από τα 40 πρέπει οπωσδήποτε να υποβάλλεται σε αυτήν κάθε χρόνο.

«Σε ποια ηλικία πρέπει να κάνω την πρώτη μαστογραφία;»
Η μαστογραφία «αναφοράς», όπως λέγεται η πρώτη εξέταση τέτοιου είδους που κάνει μια γυναίκα, πρέπει να γίνεται στην ηλικία των 35-40 ετών. Στη συνέχεια επιβάλλεται να την επαναλαμβάνει κάθε χρόνο, όπως άλλωστε κάνει και με το τεστ Παπανικολάου. Όσο για τις γυναίκες κάτω των 35 και κυρίως κάτω των 30 ετών, δεν συνιστάται η μαστογραφία ως εργαλείο προληπτικού ελέγχου, επειδή ο μαστός στην ηλικία αυτή είναι πλούσιος σε αδενικό ιστό, άρα πολύ πυκνός, και συνήθως η εξέταση είναι χαμηλής διαγνωστικής αξίας. Επίσης, ο μαζικός αδένας είναι αρκετά ευαίσθητος στην ακτινοβολία, οπότε καλό είναι να αποφεύγεται αν δεν υπάρχει σοβαρός λόγος. Η κλινική εξέταση από τον ειδικό, η ψηλάφηση από την ίδια τη γυναίκα και το υπερηχογράφημα αποτελούν τους καταλληλότερους τρόπους εξέτασης του «νεαρού» στήθους.

«Σε ποια μέρα του κύκλου πρέπει να γίνεται;»
Όλες οι γυναίκες έχουμε παρατηρήσει πως μετά την ωορρηξία, δηλαδή 10-15 μέρες πριν την επόμενη έμμηνο ρύση, το στήθος μας αρχίζει σταδιακά να διογκώνεται. Το διάστημα αυτό δεν ενδείκνυται για να κλείσουμε ραντεβού για την εξέταση, αφού είναι πολύ πιθανό να έχουμε ψευδή ευρήματα. Η μαστογραφία πρέπει να γίνεται λίγο μετά το τέλος της περιόδου, δηλαδή μεταξύ της 4ης και της 8ης ημέρας του κύκλου, μετρώντας πάντα από την πρώτη μέρα που εμφανίζετι η έμμηνος ρύση.

«Είναι επώδυνη εξέταση;»
Είναι απαραίτητο να ασκηθεί μια μικρή πίεση στο στήθος για να «αναγκάσει» τους ιστούς να απλωθούν ώστε να ληφθεί μια σωστή και χρήσιμη μαστογραφία, αλλά αυτή η πίεση σε καμιά περίπτωση δεν προκαλεί έντονο πόνο. Μόνο αν οι μαστοί μιας γυναίκας είναι αρκετά πυκνοί και πρέπει να ασκηθεί μεγαλύτερη πίεση ή αν το στήθος της είναι αρκετά ευαίσθητο, πιθανότατα να αισθανθεί μια ελαφρά δυσφορία ή κάποιον πόνο που είναι βέβαια υποφερτός.

«Πόσο επικίνδυνη είναι η ακτινοβολία που δεχόμαστε;»
Παρόλο που η εξέταση πραγματοποιείται με ακτίνες Χ, δεν βάζει σε κίνδυνο την υγεία μας γιατί το ποσοστό ακτινοβολίας που εκπέμπεται σε κάθε μαστογραφία είναι αρκετά μικρό. Βέβαια, χάρη στους νέου τύπου ψηφιακούς μαστογράφους, το ποσοστό μειώνεται ακόμα περισσότερο. Ακριβώς όμως επειδή δεχόμαστε ακτινοβολία έστω και σε μικρή δόση, θα ήταν καλό να κάνουμε μία μόνο μαστογραφία το χρόνο – εκτός από ειδικές περιπτώσεις. Αυτό σημαίνει πως η εικόνα της πρέπει να είναι άριστης ποιότητας ώστε να μπορεί ο ειδικός να καταλήξει σε ορθότερη διάγνωση και να μη χρειαστεί επανάληψη. Εκτός λοιπόν από το να κλείνουμε το απαραίτητο ραντεβού μόνο τις κατάλληλες μέρες του κύκλου μας, επιβάλλεται να επιλέγουμε κέντρα διαγνωστικής απεικόνισης με σύγχρονα μηχανήματα και έμπειρους ακτινολόγους.

«Ποια είναι η διαφορά της ψηφιακής από την κλασική μαστογραφία;»
Η ψηφιακή είναι μια σχετικά νέα κατάκτηση στο χώρο της ακτινολογίας και αποτελεί τη φυσική εξέλιξη της γνωστής μας κλασικής ή αναλογικής μαστογραφίας. Και μπορεί να γίνεται με τον ίδιο ακριβώς τρόπο με αυτήν που χρόνια εμπιστευόμαστε, διαφέρει όμως σημαντικά ως προς την τεχνική που εφαρμόζεται για τη λήψη της εικόνας. Αντί δηλαδή για φιλμ ακτίνων Χ , ως μέσο καταγραφής των εικόνων χρησιμοποιούνται ανιχνευτές στερεάς φάσης οι οποίοι μετατρέπουν τις ακτίνες σε ηλεκτρικά σήματα. Τα σήματα αυτά «μεταφέρουν» την εικόνα των μαστών στην οθόνη του ηλεκτρονικού υπολογιστή. Χάρη στη δυνατότητα εμφάνισης των αποτελεσμάτων σε υπολογιστή, ο ειδικός μπορεί να «επεξεργαστεί» την εικόνα, να μεγεθύνει δηλαδή το σημείο που θέλει να δει καλύτερα, να βελτιώσει τη φωτεινότητα κ.λπ. Αυτό πρακτικά σημαίνει πως η ψηφιακή μαστογραφία προσφέρει ακριβέστερη διάγνωση, κάτι που φυσικά την κάνει πιο αξιόπιστη.

«Σε τι υπερέχει ο ψηφιακός τρόπος εξέτασης;»
Εκτός από το ότι λαμβάνονται εικόνες υψηλής ανάλυσης που επιτρέπουν πιο ακριβείς διαγνώσεις, η ψηφιακή μαστογραφία προσφέρει σημαντικά πλεονεκτήματα που πρέπει όλες οι γυναίκες να ξέρουν:
Ασκείται μικρότερη πίεση στο στήθος και γι’ αυτό θεωρείται ιδανική μέθοδος εξέτασης και για τις γυναίκες μικρής ηλικίας, για τις μεγαλύτερης ηλικίας γυναίκες με πολύ πυκνούς μαστούς αλλά και για εκείνες με προθέματα σιλικόνης.
Μειώνονται σημαντικά οι πιθανότητες επανάληψης της εξέτασης, αφού πιθανά λαθάκια κατά τη λήψη της μπορούν να διορθωθούν εκ των υστέρων μέσω της «επέμβασης» του ειδικού στην εικόνα.
Είναι πιο γρήγορη από την κλασική μαστογραφία, αφού πλέον δεν υπάρχει η χρονοβόρα διαδικασία της εμφάνισης των φιλμ.
Εκπέμπεται μικρότερη δόση ακτινοβολίας.
Τα αποτελέσματα όλων των εξετάσεων αποθηκεύονται ηλεκτρονικά κι έτσι διατηρούνται αναλλοίωτα, κάτι που κάνει πιο εύκολη την ανάκληση και την επεξεργασία τους στο μέλλον (αρχειοθέτηση σε ψηφιακό δίσκο).

«Πότε πρέπει να γίνεται υπέρηχος;»
Αρχικά πρέπει να ξεκαθαρίσουμε πως το υπερηχογράφημα μαστού είναι μια απλή, γρήγορη και εντελώς ακίνδυνη εξέταση, αφού αντί για ακτίνες Χ χρησιμοποιούνται δέσμες υπερήχων. Η ειδική κεφαλή αποστέλλει ηχητικά κύματα υψηλής συχνότητας και χάρη στην αντανάκλασή τους έχουμε την εικόνα του στήθους στην οθόνη του υπολογιστή. Το υπερηχογράφημα προσφέρει σημαντικές πληροφορίες για τη μορφολογία και τη σύσταση διαφόρων ευρημάτων που πιθανότατα έχουν εντοπιστεί με την ψηλάφηση και μπορεί να αποτελέσει την κύρια εξέταση σε γυναίκες κάτω των 35 ετών. Οι μεγαλύτερες όμως πρέπει να έχουν στο νου τους πως η συγκεκριμένη εξέταση δεν μπορεί να αντικαταστήσει τη μαστογραφία, μπορεί όμως να λειτουργήσει συμπληρωματικά στη διάγνωση.

«Γιατί πρέπει να μάθω να ψηλαφώ το στήθος μου;»
Παράλληλα με τη μαστογραφία και το υπερηχογράφημα που είναι εξαιρετικές μέθοδοι ελέγχου της υγείας μας και δεν πρέπει να παραλείπονται, ας μην ξεχνάμε πως η εξέταση από εμάς τις ίδιες είναι εξίσου σημαντική στο πλαίσιο του προληπτικού ελέγχου. Μερικές απλές κινήσεις μας βοηθούν να παρατηρήσουμε τη φυσιολογική μορφή των μαστών μας και να εξοικειωθούμε με τις ιδιαιτερότητές τους. Γνωρίζοντας το στήθος μας καλύτερα από τον καθένα, μπορούμε εύκολα να καταλάβουμε την παραμικρή αλλαγή και να την αναφέρουμε στον γιατρό μας εγκαίρως. Το μόνο που χρειάζεται είναι να αφιερώνουμε λίγα λεπτά κάθε μήνα –από την 4η μέχρι την 8η μέρα του κύκλου μας, γιατί τότε οι μαστοί είναι αρκετά μαλακοί και λιγότερο ευαίσθητοι– στον απαραίτητο αυτοέλεγχο. Όλες μπορούμε να βρούμε λίγο χρόνο!

«Ποια είναι τα βήματα της αυτοεξέτασης;»
Η εξέταση του στήθους που κάνουμε μόνες μας στο σπίτι πρέπει να αποτελείται από δύο μέρη: την παρατήρηση και την ψηλάφηση. Αρχικά λοιπόν στεκόμαστε γυμνές μπροστά στον καθρέφτη με τα χέρια χαλαρά, μετά τα φέρνουμε πάνω από το κεφάλι και στη συνέχεια σφίγγουμε τη μέση. Και στις τρεις θέσεις κοιτάζουμε προσεκτικά το στήθος μας και ελέγχουμε για τυχόν αλλαγές στους μαστούς και στις θηλές –μέγεθος, περίγραμμα, σχήμα, χρώμα– και στην υφή του δέρματος όπως για παράδειγμα περίεργα σημάδια, ασυνήθιστα σπυράκια, ερεθισμοί, «ρυτίδες» κ.λπ. Έπειτα περνάμε στο επόμενο βήμα που είναι η ψηλάφηση. Γίνεται με την εσωτερική επιφάνεια των 4 δακτύλων, τα οποία εφάπτονται συνεχώς στο δέρμα καθ’ όλη τη διάρκεια της εξέτασης. Η ψηλάφηση μπορεί να γίνει με 3 διαφορετικές τεχνικές. Δεν έχετε παρά να διαλέξετε αυτήν που σας βολεύει καλύτερα και την οποία θα εφαρμόζετε κάθε φορά:
Κάντε κύκλους: Ξεκινήστε από το περιφερειακότερο τμήμα του μαστού και με τη φορά των δεικτών του ρολογιού διαγράψτε ομόκεντρους κύκλους μέχρι να καταλήξετε στη θηλή. Κάθε μαστός χρειάζεται 8-10 κύκλους για να εξεταστεί πλήρως.
Διαγράψτε ακτίνες: Θεωρήστε ως κέντρο τη θηλή και ξεκινήστε από εκεί να διαγράφετε ακτίνες που θα καταλήγουν στο ακριανό τμήμα του μαστού. Για κάθε μαστό υπολογίστε 8-10 ακτίνες.
«Σχεδιάστε» κάθετες ή οριζόντιες γραμμές: Από τη μασχάλη και με κατεύθυνση προς τα κάτω ή προς το μαστό διαγράψτε νοητές γραμμές. Η σωστή ψηλάφηση κάθε μαστού απαιτεί 10 περίπου ευθείες γραμμές.


«Τι άλλο πρέπει να ξέρω για την ψηλάφηση;»

Εκτός από τις τεχνικές με τις οποίες μπορούμε να ελέγξουμε μόνες το στήθος μας, πρέπει να ξέρουμε και τη διαδικασία της ψηλάφησης, ανάλογα βέβαια με το πού θα επιλέξουμε να κάνουμε την εξέταση: Όρθιες ή στο ντους: Σηκώνουμε το ένα χέρι και το φέρνουμε πίσω από το κεφάλι ενώ με το άλλο ψηλαφούμε την περιοχή. Πολλές γυναίκες επιλέγουν την ώρα του ντους που, χάρη στη σαπουνάδα, τα δάκτυλα κινούνται με μεγαλύτερη ευκολία.
Ξαπλωμένες: Όπως είμαστε ανάσκελα, βάζουμε ένα μαξιλαράκι κάτω από τον ώμο του μαστού που θα εξετάσουμε και φέρνουμε το χέρι πίσω από το κεφάλι στο ύψος του αυχένα. Με το αντίθετο χέρι ψηλαφούμε το μαστό.
Η ψηλάφηση ολοκληρώνεται πάντα με την ελαφρά πίεση που ασκούμε στη θηλή με το δείκτη και τον αντίχειρα για να διαπιστώσουμε αν υπάρχει εκροή υγρού.

ΤΗΣ ΕΛΕΝΑΣ ΓΕΜΕΛΙΑΡΗ
ΜΕ ΤΗ ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑ ΤΗΣ ΔΟΚΤΟΡΟΣ ΛΥΔΙΑΣ ΙΩΑΝΝΙΔΟΥ-ΜΟΥΖΑΚΑ, ΚΑΘΗΓΗΤΡΙΑΣ ΤΗΣ ΙΑΤΡΙΚΗΣ ΤΟΥ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΑΘΗΝΩΝ, ΓΥΝΑΙΚΟΛΟΓΟΥ-ΕΙΔΙΚΗΣ ΜΑΣΤΟΛΟΓΟΥ, ΠΡΟΕΔΡΟΥ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΕΤΑΙΡΕΙΑΣ ΜΑΣΤΟΛΟΓΙΑΣ
πηγή